Ciąża to czas gwałtownych przemian w organizmie kobiety, który doświadcza w tym okresie również burzy hormonalnej. W wyniku zmian poziomu hormonów m.in. progesteronu i estrogenu funkcja wątroby może zostać zaburzona. W efekcie dochodzić może do pogłębienia istniejących schorzeń hepatologicznych lub powstawania nowych, specyficznych dla okresu ciąży.
Choroby ciążowe i przedciążowe
Warto mieć na uwadze, że hepatolog może zdiagnozować u ciężarnej zarówno schorzenie wątroby, które pojawiło się w trakcie ciąży, jak i takie, które było obecne wcześniej, o którym pacjentka nie wiedziała. Pod wpływem zmian hormonalnych i dużej wrażliwości organizmu kobiety w ciąży, mogą pojawić się niezauważalne wcześniej objawy. Co więcej, wiele kobiet zwleka z badaniami profilaktycznymi, natomiast w okresie ciąży wykonuje je regularnie, co sprzyja identyfikacji schorzeń.
Przykładowe przewlekłe schorzenia wątroby, które mogą zostać wykryte u kobiety w ciąży, to:
- Wirusowe zapalenie wątroby typu B,
- Wirusowe zapalenie wątroby typu C,
- zespół Budda i Chiariego,
- Wewnatrzwątrobowa samoistna cholestaza ciążarnych,
- Ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych,
- Zespół HELLP.
Każda z powyższych chorób stanowi zagrożenie dla pacjentki oraz płodu, z tego względu ciężarna z wcześniejszymi schorzeniami wątroby lub z nowymi objawami zaburzeń pracy wątroby powinna być pod opieką hepatologa. Dotyczy to sytuacji, w której do wykrycia choroby doszło w czasie ciąży oraz wtedy, gdy pacjentka już wcześniej wiedziała o jej istnieniu i poddawała się leczeniu. Schorzenia wątroby wymagają nadzoru specjalisty i kontrolowania wyników badań, aby mieć pewność bezpieczeństwa ciąży.
Cholestaza ciężarnych
Najczęściej występującą chorobą wątroby u ciężarnych jest wewnatrzwątrobowa samoistna cholestaza ciężarnych, będąca drugą co do częstości, po ostrym wirusowym zapaleniu wątroby przyczyną żółtaczki w ciąży. Występuje w III trymestrze, zwykle ok. 30. tygodnia ciąży, chociaż dotychczas opisano pojedyncze przypadki cholestazy ciężarnych w początkowym okresie ciąży.
Objawy towarzyszące cholestazie to min.:
- świąd, najbardziej intensywny na dłoniach i stopach,
- zażółcenie skóry,
- zażółcenie twardówek oczu, potocznie nazywanych białkówkami.
Co zrobić w takiej sytuacji? Niezbędna jest konsultacja specjalisty hepatologa, który wdroży w razie potrzeby środki profilaktyczne i lecznicze. Prawidłowo kontrolowana cholestaza ciężarnych pozwala na zmniejszenie ryzyka powikłań. Po porodzie, gdy gospodarka hormonalna wraca do uprzedniej równowagi, objawy na ogół szybko ustępują.
Kiedy jeszcze może pomóc hepatolog?
Konsultacja lekarza hepatologa wskazana jest nie tylko w przypadku szczegółowo opisanej cholestazy ciężarnych, czy w sytuacji innych wymienionych schorzeń. Zasięgnięcie opinii specjalisty w kontekście jakichkolwiek zaburzeń czynności wątroby w trakcie ciąży, może być kluczowe do rozpoznania schorzeń potencjalnie zagrażających dziecku.