Jeszcze na dobre nie rozstaliśmy się z epidemią COVID-19, a za rogiem czeka kolejna choroba, która szybko się rozprzestrzenia. Małpia ospa, bo o niej mowa, to schorzenie występujące już na kilku kontynentach. Światowa Organizacja Zdrowia ostrzega i nakazuje ostrożność. Jednak w jaki sposób ustrzec się przed małpią ospą? Jak duże jest zagrożenie związane z tą chorobą i co warto o niej wiedzieć?
Czym jest małpia ospa?
Małpia ospa to infekcja wirusowa więc miejscem, do którego powinny zgłosić się osoby z podejrzeniem tej choroby, jest poradnia chorób zakaźnych. Za bezpośredni czynnik wywołujący chorobę uznaje się wirus małpiej ospy, oznaczany jako MPXV, który należy do rodzaju Orthopoxvirus z rodziny Poxviridae. Co nam to mówi? Wirus małpiej ospy łączy pokrewieństwo z wirusem ospy prawdziwej – schorzeniem teoretycznie wyeliminowanym już w 1980 roku. Małpia ospa nie jest natomiast powiązana z wirusem wywołującym ospę wietrzną, którą większość z nas przechodziła w dzieciństwie.
Pierwsze zakażenia małpią ospą odnotowano w Afryce już w 1958 roku. Do niedawna choroba była uznawana za endemicznie występującą w Afryce, jednak od wiosny 2022 roku wirus rozprzestrzenia się drogą kontaktów seksualnych po krajach obu Ameryk, Europy, Azji i Australii.
Jak się objawia małpia ospa i jak ją leczyć?
Objawy małpiej ospy nie pojawiają się od razu po zakażeniu. Okres inkubacji wirusa może wynieść od kilku dni do 3 tygodni. Podstawowym objawem choroby jest wysypka na skórze, która może pojawić się w każdej części ciała. Początkowo zmiany najczęściej dotyczą miejsc, przez które wirus wniknął. W zdecydowanej większości przypadków małpiej ospy w trwającej epidemii do zakażenia dochodzi drogą kontaktów seksualnych. Dlatego często zmiany skórne zlokalizowane są w obrębie narządów płciowych, okolicy odbytu i na twarzy. Mogą towarzyszyć im dolegliwości bólowe – głowy, pleców czy mięśni, niekiedy występuje gorączka z dreszczami. Choroba objawia się zmęczeniem oraz wyraźnym powiększeniem węzłów chłonnych. W niektórych przypadkach zmianom skórnym nie towarzyszą inne objawy.
Należy przy tym podkreślić, że objawy mogą przybierać odmienne nasilenie u poszczególnych pacjentów. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że w zdecydowanej większości przypadków przebieg choroby jest łagodny lub umiarkowany. Według WHO śmiertelność małpiej ospy wynosi 1-10%, dane zbierane w trakcie trwającej epidemii wskazują jednak na znacznie niższą śmiertelność.
W jaki sposób może pomóc specjalista? W przypadku podejrzenia małpiej ospy istotnym aspektem jest odpowiednia diagnoza. Zmiany skórne w małpiej ospie potrafią bowiem przypominać inne schorzenia dermatologiczne. W przypadku rozpoznania małpiej ospy na ogół stosuje się leczenie miejscowe i objawowe. Intensywność i szczegóły leczenia wymagają jednak doświadczenia i wiedzy specjalistycznej.
W profilaktyce stosuje się szczepienie przeciw ospie prawdziwej chroniące również przed ospą małpią. Dostępność szczepionki jest jednak ograniczona. Kanada będąca jednym z pierwszych krajów poza Afryką gdzie odnotowano zakażenia, wprowadziła bezpłatne szczepienia już w maju 2022 roku. Kolejne kraje podejmują kroki, aby udostępnić szczepienia osobom u których występuje ryzyko zakażenia.
W chwili pisania tego artykułu, w Polsce trwają przygotowania do wdrożenia szczepień.