Coraz więcej osób skarży się na problemy z wątrobą. Stłuszczenie, zapalenie oraz marskość tego narządu wpływają na życie milionów ludzi na całym świecie. Szacuje się, że na przewlekłą niewydolność wątroby cierpi w Polsce nawet 400 tysięcy osób, choć wiele z nich nie zdaje sobie sprawy z problemu. W razie podejrzenia ewentualnego schorzenia warto skorzystać z pomocy lekarza, jakim jest hepatolog.
Czym zajmuje się hepatolog?
Hepatologia to dział medycyny, który obejmuje choroby wątroby, pęcherzyka żółciowego oraz dróg żółciowych. Choć w Polsce hepatologia nie jest osobną specjalizacją, porad z tego zakresu udzielają gastroenterolodzy i lekarze chorób zakaźnych. Hepatolog zajmuje się m.in. wirusowymi zapaleniami wątroby (A, B, C), marskością, stłuszczeniem, nowotworami, uszkodzeniami toksycznymi, chorobami autoimmunologicznymi oraz wrodzonymi zaburzeniami metabolicznymi tego narządu.
Wątroba odpowiada za wiele ważnych procesów – bierze udział w trawieniu tłuszczów, magazynuje witaminy, produkuje żółć i białka osocza, a przede wszystkim oczyszcza organizm z toksyn. Jej prawidłowe funkcjonowanie ma ogromny wpływ na zdrowie. Niestety, wiele schorzeń we wczesnym stadium przebiega bezobjawowo. Jedną z takich chorób jest stłuszczeniowa choroba wątroby o podłożu metabolicznym, na którą może cierpieć nawet 5–6 milionów Polaków, czyli ponad 20 proc. społeczeństwa. Choroba ta jest bezpośrednio związana ze stylem życia i odżywianiem. Ma także podłoże stresowe. Warto dodać, że hepatolog często diagnozuje choroby przypadkowo, np. na podstawie nieprawidłowych wyników badań wykonanych z innych wskazań.
Jakie badania laboratoryjne zleca hepatolog?
Podstawą diagnostyki hepatologicznej są badania krwi. Najważniejsze są tzw. próby wątrobowe, czyli oznaczenie enzymów wskazujących na uszkodzenie komórek wątroby – ALT, AST, ALP i GGTP. Pomocna jest także ocena poziomu bilirubiny, albuminy, czasu protrombinowego (INR) oraz stężenia cholesterolu. Przy podejrzeniu zapaleń wirusowych wykonuje się specyficzne testy, uwzględniając min. obecność antygenu HBs, przeciwciał anty-HCV i anty-HAV ale również oznaczenia świadczące o dużo częstszym zakażeniu EBV. Dodatkowo lekarz może zlecić oznaczenie funkcji wątroby takie jak np. poziom amoniaku, cholinoesterazy lub czynników krzepnięcia, zwłaszcza przy podejrzeniu encefalopatii wątrobowej lub marskości.
Ważnym narzędziem diagnostycznym są również testy wykrywające materiał genetyczny wirusów powodujących zapalenia wątroby (min. HBV DNA, HCV RNA). Pozwalają one potwierdzić zakażenie i określić jego aktywność, co ma wpływ na decyzję o leczeniu.
Jakie badania obrazowe wykonuje się w hepatologii?
Do podstawowych badań obrazowych należy USG jamy brzusznej, które pozwala ocenić wielkość i strukturę wątroby, obecność ognisk zapalnych, zwłóknień, guzów, torbieli lub powiększenia śledziony. Gdy USG nie daje jednoznacznych wyników, hepatolog może zlecić tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. W wybranych przypadkach wykonuje się również biopsję wątroby. Badanie to pozwala ocenić stopień stłuszczenia, stan zapalny i zwłóknienie, a także postawić ostateczną diagnozę przy podejrzeniu choroby autoimmunologicznej czy nowotworowej.
Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u hepatologa?
Objawy chorób wątroby są nieswoiste i łatwe do przeoczenia. Pacjenci zwykle trafiają do hepatologa z powodu przewlekłego zmęczenia, braku apetytu, bólów w prawym podżebrzu, zażółcenia skóry i oczu, ciemnego koloru moczu, nudności, wzdęć lub z powodu nietolerancji tłustych potraw. U niektórych pojawiają się też zaburzenia trawienia, wodobrzusze lub nieuzasadniona utrata masy ciała. Czasem wskazaniem do wizyty są odchylenia w próbach wątrobowych, stwierdzone w badaniach okresowych lub przed planowanym zabiegiem chirurgicznym. Dzięki odpowiednim badaniom specjalista jest w stanie nie tylko postawić trafną diagnozę, ale także zapobiec dalszym powikłaniom i wdrożyć skuteczne leczenie.