HIV to wirus wywołujący zespół nabytego niedoboru odporności, czyli AIDS. Przenosi się on poprzez płyny ustrojowe, takie jak: krew, nasienie, preejakulat, czy wydzielina pochwy i odbytu. Istnieje wiele sposobów, aby obniżyć ryzyko zakażenia, a jednym z nich jest PrEP, czyli profilaktyka przedekspozycyjna. Poradnictwo w zakresie ochrony przed zakażeniem dotyczy również metod postępowania tuż po sytuacjach ryzykownych. Jakie są zalecenia w obu przypadkach?
Poradnictwo przedekspozycyjne – na czym polega PrEP?
PrEP to przedekspozycyjna profilaktyka zakażenia HIV, która polega na stosowaniu leków przeciwwirusowych jeszcze zanim dojdzie do potencjalnego kontaktu z wirusem. Dzięki stałej obecności substancji aktywnych we krwi i w tkankach wirusowi znacznie trudniej jest wniknąć do organizmu oraz namnażać się. W efekcie ryzyko zakażenia HIV znacznie spada.
W praktyce PrEP polega na codziennym przyjmowaniu jednej tabletki zawierającej dwa leki (tenofowir i emtrycytabinę). Istnieje także możliwość przyjmowania go doraźnie, choć stosowanie tej metody zalecane jest tylko w niektórych przypadkach. Oba sposoby mają potwierdzoną skuteczność w badaniach klinicznych.
Zasadniczo PrEP zaleca się osobom o wysokim ryzyku zakażenia HIV, m.in. aktywnym seksualnie MSM (mężczyzn mających stosunki z mężczyznami) niestosującym zabezpieczenia w postaci prezerwatywy, parom, w których jedna osoba jest zakażona HIV, a także osobom mającym kontakty seksualne z osobami, których status serologiczny nie jest znany. Badania pokazały, że PrEP wyraźnie obniża ryzyko zakażenia HIV. Więcej o skuteczności, zasadach i możliwościach stosowania PrEP dowiesz się w trakcie konsultacji z lekarzem.
Jak wygląda poradnictwo poekspozycyjne?
Poradnictwo po-ekspozycyjne (PEP) jest zalecane osobom, u których występuje realne ryzyko, że mogło dojść do zakażenia wirusem HIV. Przykładowo, mogła to być sytuacja, w której pękła prezerwatywa, doszło do seksu bez zabezpieczenia z osobą zakażoną HIV lub potencjalnie zakażoną, albo mieliśmy kontakt z krwią osoby żyjącej z HIV. Celem PEP jest zmniejszenie prawdopodobieństwa zakażenia poprzez niezwłoczne rozpoczęcie stosowania trzech leków antyretrowirusowych.
W takim przypadku osoba mająca potencjalny kontakt z wirusem powinna jak najszybciej skonsultować się z lekarzem chorób zakaźnych, który podejmie decyzję o wdrożeniu leczenia. Należy pamiętać, że jest to rozwiązanie awaryjne, wykorzystywane w wyjątkowych sytuacjach. W profilaktyce poekspozycyjnej kluczowy jest czas. Przyjmowanie leków należy rozpocząć w ciągu 48 godzin od wystąpienia ryzykownego zdarzenia. Im wcześniej PEP zostanie rozpoczęty, tym większa szansa, że wirus nie zdąży połączyć się z naszym DNA i nie dojdzie do zakażenia. Terapię kontynuuje się przez 28 dni, przyjmując leki codziennie.
Zarówno profilaktyka przedekspozycyjna, jak i działania poekspozycyjne wymagają świadomego i odpowiedzialnego zaangażowania. Kluczem do ochrony jest wiedza, odpowiednie wsparcie i szybka reakcja, dzięki którym można znacząco obniżyć prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się wirusa HIV.
Więcej informacji uzyskasz w Punkt PrEP.